Γιατί η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις πυρκαγιές - Αντιμετωπίζει ένα ακόμη επικίνδυνο καλοκαίρι

   Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα είναι χώρα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής στην Ευρώπη.

   Το 2023, η χώρα επλήγη από έναν καύσωνα που διήρκεσε 16 ημέρες, συμβάλλοντας στη μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ στην ΕΕ, καθώς μια έκταση διπλάσια από την Αθήνα τυλίχθηκε στις φλόγες μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου.

   Καθώς αντιμετωπίζει ένα ακόμη έτος ακραίων καιρικών φαινομένων, ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους η Ελλάδα πλήττεται τόσο σοβαρά;

 

Η Μεσόγειος είναι η περιοχή με την ταχύτερη αύξηση της θερμοκρασίας στην Ευρώπη

   Γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη είναι η ηπειρωτική περιοχή με την ταχύτερη αύξηση της θερμοκρασίας στον κόσμο, με τις θερμοκρασίες να αυξάνονται περίπου στο διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου.

   Ιδιαίτερα το καλοκαίρι, η θέρμανση είναι πιο έντονη στην κεντρική και νοτιοανατολική Ευρώπη και γύρω από τη Μεσόγειο, σύμφωνα με τον Copernicus.

   «Η Μεσόγειος είναι ένα καυτό σημείο της κλιματικής κρίσης», λέει ο Δρ Λαγουβαρδός, διευθυντής έρευνας στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ).

   Η νότια Ιταλία, η Κύπρος, η Τουρκία και οι χώρες της Βόρειας Αφρικής επίσης πλήττονται σοβαρά από την αύξηση της θερμοκρασίας.

   Η ανατολική Μεσόγειος θερμαίνεται ιδιαίτερα γρήγορα, προσθέτει.

   Τα τελευταία 30 με 40 χρόνια, η έρευνα του NOA δείχνει ότι η συνολική αύξηση της θερμοκρασίας στην Ελλάδα υπερβαίνει τους 1,5 °C, μια πολύ μεγάλη αύξηση για τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν αυξηθεί στην Ελλάδα

   Σύμφωνα με τους ειδικούς, στην πραγματικότητα, δεν είναι η νότια Ελλάδα, αλλά τα βορειοδυτικά μέρη της χώρας – μακριά από τη θάλασσα – που παρουσιάζουν υψηλότερη τάση θέρμανσης τα τελευταία 30 χρόνια, λέει.

   Η NOA παρακολουθεί επίσης τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία κατατάσσει σε εκείνα που προκαλούν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις.

   Από το 2000 έως το 2009 σημειώθηκαν 60 τέτοια φαινόμενα, τα οποία αυξήθηκαν κατά 50% σε 90 μεταξύ 2010 και 2019.

Τα πολλά νησιά κάνουν την Ελλάδα πιο ευάλωτη

   Η Ελλάδα είναι ένα ασυνήθιστο μωσαϊκό γης και θάλασσας.

   Έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο, αν εξαιρέσουμε τα χιλιάδες νησιά της στο Αιγαίο, το Ιόνιο, τη Μεσόγειο και το Κρητικό Πέλαγος.

   «Η ύπαρξη πολλών νησιών ενισχύει αυτές τις [κλιματικές] ευπάθειες λόγω της απομόνωσής τους, των ποικίλων μικροκλιμάτων και των λογιστικών προκλήσεων που παρουσιάζει η διαχείριση καταστροφών σε ένα διάσπαρτο αρχιπέλαγος», λέει ο Χρήστος Ζερεφός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και απεσταλμένος της Ελλάδας για το κλίμα.

   Ορισμένα νησιά έχουν περιορισμένες υποδομές και προσβασιμότητα, γεγονός που μπορεί να εμποδίσει τις προσπάθειες εκκένωσης και παροχής βοήθειας όταν ξεσπά μια κρίση.

   «Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ελληνικά νησιά φιλοξενούν μοναδικά οικοσυστήματα και βιοποικιλότητα που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις αλλαγές της θερμοκρασίας και των βροχοπτώσεων, η κλιματική αλλαγή, μέσω της αύξησης των πυρκαγιών και των ακραίων καιρικών φαινομένων, αποτελεί τη σημαντικότερη απειλή για αυτά τα οικοσυστήματα», προσθέτει.

Οι θαλάσσιοι καύσωνες

   «Έχουμε ένα σύστημα που λειτουργεί συνολικά – η θάλασσα, ο αέρας – και καθώς ένα από τα συστατικά αυτού του συστήματος θερμαίνεται, θερμαίνει και τα άλλα», εξηγεί ο Δρ Λαγουβαρδός.

   Οι θαλάσσιοι καύσωνες γίνονται όλο και πιο μακρύς, συχνοί και έντονοι στην ανατολική Μεσόγειο.

   Οι υψηλότερες θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας παρέχουν με τη σειρά τους την ενέργεια για πιο έντονες και συχνές καταιγίδες.

   Το πιο επικίνδυνο είναι ότι αυτά τα θερμότερα νερά προκαλούν περισσότερους μεσογειακούς τυφώνες ή «μεσογειακούς τυφώνες»: τροπικούς κυκλώνες που μπορούν να προκαλέσουν ακραία καιρικά φαινόμενα στην Ελλάδα, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της καταιγίδας Ντάνιελ πέρυσι.

Οι ξηροί και ισχυροί άνεμοι δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για δασικές πυρκαγιές

   Η γειτνίαση της Ελλάδας με την Αφρική σημαίνει ότι οι θερμοί άνεμοι συχνά διαπερνούν τον ωκεανό από τη Σαχάρα. Αυτοί οι άνεμοι είναι συνήθως πολύ ξηροί και μπορούν να ξεράνουν τη βλάστηση, καθιστώντας την πιο επιρρεπή σε πυρκαγιές και εξάπλωση της φωτιάς, λέει ο Ζερφέος.

   Στην αντίθετη πλευρά βρίσκονται οι «Ετησίες», ισχυροί, ξηροί βόρειοι άνεμοι που φυσούν πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος, επηρεάζοντας κυρίως τα νησιά και τα ανατολικά μέρη, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας.

   Συνήθως κυριαρχούν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, αλλά τώρα γίνονται πιο συχνές και τον Ιούνιο.

   Αν και οι Ετήσιοι άνεμοι μπορούν να φέρουν κάποια ανακούφιση στους κατοίκους, μειώνοντας ελαφρώς τις θερμοκρασίες, η έντασή τους μπορεί να επιδεινώσει τις συνθήκες πυρκαγιάς.

   «Η έντονη και επίμονη φύση τους μπορεί να αναζωπυρώσει τις υπάρχουσες πυρκαγιές, καθιστώντας τις πιο δύσκολο να ελεγχθούν και εξαπλώνοντάς τις πιο γρήγορα στα νησιά και την ηπειρωτική χώρα», εξηγεί ο Ζερέφος.

   Επιπλέον, επισημαίνει ότι τα αποτελέσματα των κλιματικών προσομοιώσεων υποδηλώνουν ότι η κλιματική αλλαγή ενδέχεται να τις κάνει ακόμη πιο έντονες.

   Αν υπάρχει κάποια διαφορά μεταξύ της Ελλάδας και των άλλων μεσογειακών χωρών όσον αφορά τις κλιματικές επιπτώσεις, ο Λαγουβάρδος πιστεύει ότι αυτή είναι ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών, ο οποίος είναι δυσανάλογα υψηλός.